Regioblad september 2018

12 - Regioblad FRANCISCUS VAN ASSISI DE NATUUR IS ONS TE LEEN GEGEVEN Op 4 oktober besteden we altijd extra aandacht aan onze (huis) dieren, omdat het dan wereld dierendag is. Op 4 oktober is het ook naamdag is van Franciscus van Assisi. Hij stierf op 4 oktober 1226. Franciscus had een bijzondere relatie met de natuur en leefde daar ook naar. Hij is een belangrijke inspiratiebron: Die gehele natuur was voor St. Franciscus een uitdrukking van Gods aanwezigheid en was een integraal onderdeel van de spiritualiteit. De natuur is voor ons naast gebruiksvoorwerp ook soms een bedreiging zoals bij overstroming of ander natuurgeweld. We kunnen er bang voor zijn, maar bovenal is de natuur er om van te genieten: een boswandeling of waterpret, of ’s winters op de ski of met de schaatsen. De natuur is een weg tot Godsontmoeting. Ik blijf het een mooie uitnodiging van Franciscus van Assisi vinden om ons uit te nodigen de natuur te erkennen als een fantastisch boek, waarin God tot ons spreekt en ons door de natuur iets van zijn schoonheid en goedheid laat zien. Voor Franciscus was elke ontmoeting met de dieren en de bloemen van het veld een godsontmoeting. Wat zou het mooi zijn als we, zoals Franciscus, konden kijken naar de natuur, al was het maar een klein beetje. De tekst van het zonnelied van Franciscus legt ons dit alles uit: “Allerhoogste, almachtige, goede God, U zij lof, roem, eer en zegen. U alleen, Allerhoogste, komen zij toe. Geprezen de Heer en al zijn schepselen, vooral broeder zon, die ons verlicht en straalt met grote pracht en ons de dag schenkt. Wees geprezen, Heer, door zuster maan en de sterren. Aan de hemel hebt U ze gevormd, helder en kostbaar en mooi. Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde, door wie Gij het leven van uw schepselen onderhoudt. Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water, die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis. Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur, door wie het donker wordt verdreven, mooi, vrolijk, stoer en sterk. Wees geprezen, Heer, door onze zuster, moeder aarde, die ons voedt en leidt en vruchten voortbrengt: Bonte bloemen en eetbare planten. Wees geprezen, Heer, door wie omwille van uw liefde vergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen. Gelukkig wie dat dragen in vrede, want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond. Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood, die geen levend mens kan ontvluchten. Wee hen die in doodzonde sterven; gelukkig wie zij in uw allerheiligste wil vindt, want de tweede dood zal hun geen kwaad doen. Prijs en zegen de Heer, Dank en dien Hem in nederigheid” Ik heb dit zonnelied in het Engels in mijn werkkamer hangen. Het lijkt of veel meer mensen dit lied in een vreemde taal hebben, want we gaan niet om met de natuur, zoals Franciscus ons dat voorleefde en in zijn zonnelied aan ons doorgaf. Het lied straalt grote verwondering uit. Wat leren we van Franciscus, een heilige met groene aureool. Gelukkig zijn er veel natuur- vrienden en wereldverbeteraars die de mensen zo naar de schepping leren kijken, dat de verwondering voor de natuur in hen wordt wakker gemaakt. Verwondering gaat verder dan alleen maar genieten van de schoonheid van de bloemen en de vlinders. Verwondering heeft te maken met het samenspel dat tussen de mensen, de planten en de dieren bestaat. Paus Franciscus gebruikt de katholieke sociale leer van de kerk om die verbinding duidelijk te maken. Wat de paus doet, is dat hij de katholieke leer over armoede, mededogen en barmhartigheid rechtstreeks toepast op het economisch beleid dat armoede veroorzaakt. Directe armoede door uitbuiting en misbruik van mensen. Maar ook indirecte armoede door de gevolgen van het overmatig gebruik van fossiele brandstoffen, uitputting van levensbronnen, het verlies van biodiversiteit en vervuiling van de leefomgeving. De paus schroomt niet om ons er telkens weer op te wijzen dat het de meest kwetsbaren zijn die het meest van al getroffen worden door de ongelijkheid en de gevolgen van de klimaatverandering. Die morele leidraad ontleent hij niet alleen aan de sociale leer van de kerk, maar ook aan de levensinstelling van Franciscus van Assisi. Voor Franciscus was ieder schepsel een broeder of een zuster, met hem verbonden door banden van genegenheid. Daarom voelde hij zich geroepen zorg te dragen voor alles wat bestaat. Paus Franciscus schrijft in zijn encycliek Laudato Si: “Als wij zonder deze openheid voor de verbazing en de verwondering de natuur en het milieu benaderen, als wij niet meer de taal spreken van broederschap en schoonheid in onze relatie met de wereld, zullen onze gedragingen díe zijn van een overheerser, van een consument of van een pure uitbuiter van de natuurlijke bronnen, die niet in staat is paal en perk te stellen aan zijn directe belangen. Omgekeerd zullen soberheid en zorg spontaan ontstaan, als wij ons innerlijk verbonden voelen met alles wat bestaat.” Misschien is met dit essay een klein groen begin gemaakt van hoop. Dat mag ook klein beginnen. Beginnen met het vertrouwen dat het zal groeien zoals het mosterdzaadje dat uitgroeide tot een grote struik, waar de vogels van de hemel in de takken kwamen nestelen. We moeten beseffen dat we een passant in de wereld zijn. We moeten de aarde goed verzorgen en doorgeven aan onze kinderen, kleinkinderen en naasten. De aarde goed verzorgen kan al beginnen met gescheiden afval sorteren, CO2 uitstoot verminderen door minder overproductie en een eerlijke verdeling van de schatten op aarde. En, ja,… dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan, al zijn sommige zaken heel eenvoudig. Begin met het kleine. Jos Oude Kempers